Engellilerin Emekli Olma Koşulları Nedir?

Türkiye’de engelli çalışanlara kolay emeklilik sistemi getirilerek onların yaşamlarının kolaylaşması amaçlanmıştır. Bu sistem sayesinde diğer çalışanlara oranla engelli çalışanlar daha kolay emeklilik hakkı kazanıyorlar. Emekli olma yaşı, prim ve sigortalılık günleri engelli vatandaşların emeklilik sürecini daha hızlandırıyor. Farklı nedenlerle engelli raporu alan SGK’lı çalışanlar emeklilikle ilgili pek çok konuyu merak ediyorlar. Özellikle hangi koşullarda engelli çalışanların emekli olacakları hususu hayati önem taşıyor. Bu konuyla ilgili bilgilere, Genel Sağlık Sigortalar ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda ulaşabilirsiniz.

Engellilerin Emeklilik Şartları

Engelliler nasıl emekli olur? Sorusunu birkaç şarta bağlı olarak açıklayabiliriz. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortalar Kanunu’na ait yaşlılık sigortasında engelli çalışanlara sağlanan haklar vardır. 28. Madde de bu şartlar detaylı açıklanmıştır.

• Yaşlılık aylığının bağlanması.
• Toptan ödeme yapma.

Kurum tarafından yetki verilen sağlık hizmet sunucuları birtakım tıbbi belgeler ve raporlar düzenlemiştir. Düzenlenen raporlara ve tıbbi belgelere göre Kurum Sağlık Kurulu tarafından çalışma gücüne ait kayıp oranı;

1. %50 ve %59 arasında tespit edilen sigortalılar, minimum 16 senelik sigortalı olmaları gerekiyor. Aynı zamanda sigorta gün sayısı da 4320 olmalıdır.
2. %40 ve %49 arasında tespit edilen sigortalılar, minimum 18 senelik sigortalı olmaları gerekiyor. Ayrıca 4680 günde sigortaları yapılması gerekir.

Yaşlılık, ölüm ve malullük sigortalarının primi bildirilmesiyle yaşa bakılmaksızın engelliler yaşlılıkla ilgili aylık alabilirler. Bu husus, 94. madde hükümleri baz alınarak kontrol altına alınabilir. 28. Maddeyi ele aldığımızda engelli derecesi ön planda tutularak çalışanın emeklilik koşulu da belirlenmiş oluyor.

Engelli Çalışanların Emekliliklerinin Hesaplanması

Engelli çalışanların emekli olma şartları şöyle açıklanabilir:

• Ödenmiş prim gün sayısı
• Sigortanın başlangıç tarihi

Engelli çalışanlar için yaş şartı aranmıyor. Engelli çalışanların emeklilik durumları engel derecesi bazında değerlendiriliyor. Dereceleri şu şekilde belirtebiliriz:

• %80 ile üzerindekiler 1. Derece
• %60-79 arasındakiler 2. Derece
• %40-59 arasındakiler 3. Derece olarak kabul ediliyor.

Emekli olmak için ilk olarak sağlık kuruluşundan minimum %40 oranında engelli derecesi almak gerekiyor. Emeklilik için sigorta başlangıç tarihiyle birlikte ödenen SGK prim gün sayıları hesaplanıyor. Sonrasında da 01.10.2008’ten önce işe girenlerle sonrasında girenler birbirinden ayrılıyor.  1. Derecedeki %80 ve engelliler 15 sene-3600 gün prim sayısıyla emekli olabiliyorlar.

%60 ile %79 arasında yer alan 2. Derecedeki engelliler, 18 sene 4000 gün primle emekli olabilirler.  %40 ve %59 arasındaki 3. Derecedeki engelliler; 20 sene 4400 günlük primle emekliliğe hak kazanabilirler.

Engelli çalışanların BAĞ-KUR’dan emeklilikleri şu şekilde açıklanabilir:

• 15 seneden fazla sigortalı olanlar,  
• Sağlık Kurulu Raporu oranı %60 ve üstü olanlar,
• 3960 gün prim ödemeleri,

Engellilik oranları %50-59 olan kişiler, 16 sene çalışarak emekli olabilirler. Aynı zamanda 4320 günlük prim ödemeleri olduğu takdirde de emeklilik hakkı kazanabiliyorlar. Engellilik durumları %40 ile %49 arasındaki çalışanlar; 4680 günlük prim ödemesiyle ve 18 sene çalışmayla emekli olabiliyorlar.

Erken Emeklilik Hangi Hastalıklarda Oluyor?

Kişilerin erken emekli olmalarını sağlayan hastalıkları şöyle sıralayabiliriz:

• Parkinson sendromu
• Retina kanamaları
• Kalp nakli
• Kanser çeşitleri
• Kalp kapak hastalıkları
• Behçet hastalığı
• Görme azlığı
• Epilepsi
• Multiple Skleroz (MS)
• Şizofreni
• Anemi
• Böbrek nakli
• AIDS
• Solunum sistemi hastalıkları
• Görme azlığı
• Zekâ gerilikleri
• Gastrointestinal kanamalar
• Demans
• Beyin tümörleri
• Akciğer nakli
• Bipolar bozukluk

Malulen Emeklilik Nedir?

Malulen emeklilik hakkı kazanabilmek adına öncelikle %60 iş göremez raporunun alınması gerekiyor. SGK bünyesinde bulunan Sağlık Kurulu’ndaki hastanede ilk sevk işlemini gerçekleştirmelisiniz. Çalışan sevk edildiği hastaneye rahatsızlıklarını belirterek muayene talep edebilir. Muayene işlemi sonrasında çalışana heyet raporu çıkartılır. Çıkarılan raporda çalışanın rahatsızlıkları detaylı belirtilir. Çalışanın hastalıklarına puan verilir.

Malulen emeklilik kazanmak isteyen çalışanın heyet raporunda aynı zamanda vücut fonksiyon kayıp oranı da yazılıyor. Belirttiğimiz oranın %60 ve üzerinde olması gerekir. Çalışanın ayrıca malulen emekli olabilmesi için 10 senelik sigorta geçmişinin de olması gerekiyor. 10 senelik zaman zarfında 1800 günlük prim ödemesi de yapılmalıdır.

Malullük Aylığı Bağlanmasının Şartları Nelerdir?

Çalışanların malulen emekli olabilmesi için yukarıda bahsettiğimiz üzere Kurum Sağlık Kurulu tarafından belirtilen birtakım şartları taşımalıdır. Kişi minimum 10 yıldır sigortalı olmalıdır. Toplamda 1800 günlük uzun vadeye sahip sigorta kolları priminin ödemesi yapılmalıdır. Bunların yanı sıra çalışanın başkasının devamlı bakımına ihtiyaç duyması da gerekiyor. Başkasının bakımına ihtiyaç duyan kişinin sigortalılık süresi şartına bakılmaksızın; 1800 günlük malullük, ölüm ve yaşlılık sigortalarının primi de bildirilmelidir.

Maluliyet sebebiyle sigortalı şekilde çalıştığı yerden ayrılan kişi emekli olabilir. Hizmet akdiyle bağlantılı olmaksızın kişinin kendi adına prim ve primle ilgili borcu da olmamalıdır. Malulen emekli olmak isteyen kişi, kuruma yazılı dilekçe yazıp vermelidir.

Engelliler Emeklilik Başvurusunu Nereye, Nasıl Yapmalıdır?

Engelli çalışanların emekli olabilmesi için ilk olarak SGK’ya başvuru yapmaları gerekiyor. 2021 engelli emeklilik başvurusunda istenen belgeleri şöyle sıralayabiliriz:

• Dilekçe
• Mal Bildirimi
• 2 adet vesikalık fotoğraf
• Engelli heyet raporu
• Engelli SSK belgesi
• SSK engelli hesap fişi
• Engelli emeklilik talep formu
• Engelli emeklilik tahsis formu
• Gelirin olmadığına dair resmi evrak

Dilekçe

Engelliler emeklilik başvurusu yaparken önce dilekçe hazırlayıp onu SGK’ya sunmaları gerekiyor. Dilekçe içeriğinde, engellilerin emekli olmayı istediklerini belirtir tarzda olmalıdır.

Mal Bildirimi

Engellilerin emekli olabilmesi için SGK’ya vermeleri gereken bir diğer belgeyse, mal bildirimi formudur. Mal bildirimi ile ilgili detaylı bilgili 3628 Sayılı Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir.

2 Adet Vesikalık Fotoğraf

Tüm resmi işlemlerde olduğu gibi emeklilik başvurusunda da mutlaka 2 adet vesikalık fotoğraf temin etmek gerekiyor.

Engelli Heyet Raporu

T. C. Sağlık Bakanlığı’na bağlı rapor verme yetkisi olan hastanelere başvurarak kişi uzman doktor tarafından muayene edilmelidir. Daha sonra sağlık kurulu tarafınca kişinin muayene sonuçları değerlendirilir. Muayene sonucunun değerlendirilmesinden sonra rapor veriliyor. Engelli heyet raporu sonucunu öğrenmek için linke tıklayabilirsiniz.

Engelli SSK belgesi

E-devlet üzerinden engelli SSK belgesi kolayca alabilirsiniz.

SSK Engelli Hesap Fişi

Sigortalı olan kişinin bordrosu daha kuruma verilmemiş son dönem çalışmalarının gösterildiği ve alakalı işveren tarafınca düzenlenip onaylanan hesap fişi mutlaka SGK’ya sunulmalıdır.

Engelli Emeklilik Talep Formu

Emekli olabilmek için engelli vatandaşlar, SGK’ya ilgili talep formunu mutlaka vermeleri gerekiyor. Engelli emeklilik talep formuna link üzerinden ulaşabilirsiniz.

Engelli Emeklilik Tahsis Formu

Gelir/Aylık/ Ödenek Talep Belgesi, tahsis talep formunun yeni ismidir. Emekliliğe hak kazanan kişilerin SGK’ya vermesi gereken belgelerin başında, tahsis talep formu geliyor.

Gelirin Olmadığına Dair Resmi Evrak

E-devletten Sigortalılık Tescil Kaydı Tespiti dosya çıktısını alarak SGK’ya verebilirsiniz.

Engelli çalışanlar emeklilik için; Emekli sandığına ya da SSK’ya tabilerse vergi indirim belgesini almalılar. SSK’lı engelli çalışanlar; bağlı bulundukları il ve ilçedeki Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurmalılar. Emekli sandığına bağlı olanlar; çalıştıkları kurumların insan kaynaklarına başvurabilirler. Ayrıca Ankara’daki Emeklilik Hizmetleri Daire Başkanlığı’na da başvuru yapabilirler. BAĞ-KUR’lu kişilerde; bulundukları il ve ilçedeki Sosyal Güvenlik Kurumuna emeklilik alakalı tahsiste bulunabilirler.

Engellilerin Emeklilik Maaşlarında Değişiklik Oluyor mu?

Engelli çalışanlar eğer durumlarıyla bağlantılı olarak emekli olurlarsa normal emekli olan kişilerden %5 daha çok emekli maaşı alıyorlar. Emekli maşının hesaplanmasıyla ilgili sistem Türkiye’de 2008’de değişmiştir. 2008 yılındaki değişiklikle beraber milyonlarca kişi ülkemizde düşük emekli maaşı almaya başladı. Yalnız düşük emeklilik maaşının engellilerin emekli maaşıyla ilişkisi olmadığını söyleyebiliriz.

Engelli çalışanların emekli maaşları yüksektir. Fakat bazı nedenlere bağlı olarak engelli çalışanlar düşük emeklilik maaşı alıyorlar. ABO aylık bağlanma oranlarının düşük olması ve taban aylık uygulamasının kaldırılması gibi sebepler engellilerin emeklilik maaşını düşürüyor.