21. Yüzyıla damga vurmuş isimlerden yalnızca biri: Mark Zuckerberg! Milyonlarca kişinin tanıdığı, kimlerinin çok sevdiği, kimilerinin ise nefret ettiği bir isim. Mark Zuckerberg, genç yaşına rağmen ismini büyük kitlelere duyurdu ve başarılarıyla adından sıkça söz ettirdi. Adı kimi zaman sansasyonel olaylarla da anılsa çok büyük bir kesim onu Facebook’un kurucusu ve dünyanın en zengin iş insanlarından biri olarak biliyor.
Kurduğu uygulama olan Facebook’u bilmeyen neredeyse yok ve her gün milyonlarca insan tarafından kullanıyor. Çoğu insanın hayallerini süsleyen bir yaşama sahip olan Mark Zuckerberg’in hayatı, başarıları da büyük bir merak konusu oluyor. Gelin hep birlikte Mark Zuckerberg’in hayatına bir göz atalım!
Mark Zuckerberg Kimdir?
Mark Zuckerberg, 14 Mayıs 1984’te New York’ta dünyaya geldi. Annesi Alman kökenli bir psikiyatrist, babası ise diş hekimiydi. Üç küçük kardeşiyle birlikte New York’un küçük bir kasabasında büyüdü. Ailesi dersleriyle ve eğitimiyle yakından ilgileniyordu. Küçük yaşlardan itibaren derslerinde son derece başarılı bir öğrenciydi. Özellikle fizik, kimya ve matematik derslerinde son derece başarılıydı. Bu başarısı sayesinde birçok özel okuldan burs alma şansını elde etti. Lise yıllarında da başarılarından dolayı çeşitli bilim dallarından ödüller aldı. Parlak bir geleceğe sahip olacağı o yıllardan belli oluyordu. Çalışkan, zeki ve bir hayli başarılı bir öğrenci olan Mark Zuckerberg Amerika Birleşik Devletleri’nin en saygın okullarından biri olan Harvard Üniversitesini kazandı. Harvard Üniversitesinde bilgisayar bilimi bölümünde eğitim almaya başladı. Fakat 2004 yılında üniversitenin veri tabanını hacklediği için disiplin cezası aldı ve okuldan ayrıldı.
Mark Zuckerberg ve Facebook
Mark Zuckerberg ismi neredeyse Facebook ile birlikte anılıyor. Facebook’un temeli ise Zuckerberg’in üniversiteye girdiği ilk yıllara dayanıyor. Genç bir üniversite öğrencisi olan Mark Zuckerberg ilk üniversite yıllarında Harvard’ın en güzel kızlarının ve en yakışıklı erkeklerinin olduğu bir site kurdu. facemash.com isimli bu sitede üniversitenin en güzel kızı ve en yakışıklı erkeği seçiliyordu. Sitede Harvard’ın tüm öğrencilerinin fotoğrafları bulunuyordu. Bu fotoğrafları bulmak için üniversitenin veri tabanına erişebilmek gerekti. Mark Zuckerberg, bu veri tabanına erişti ve fotoğrafları sitesinde paylaştı. Bunu öğrenen okul yönetimi ise Zuckerberg’e disiplin cezası verdi, Zuckerberg bu olay sonucunda okuldan ayrılma kararı aldı.
Fakat bu olay Zuckerberg’i yıldırmadı, aksine hayatının buluşu olan Facebook’u kurmasını sağladı. Yine Harvard’lı öğrencileri buluşturmak için Facebook’u kurdu. Facebook bir anda herkes tarafından büyük bir ilgi gördü. Kurulduktan 18 ay sonra ABD’nin en büyük arkadaşlık sitelerinden biri haline geldi. Öncelikle Harvard’lı öğrencileri buluşturma amacında olan Facebook sonraları çeşitli Amerikan üniversiteleri arasında da popüler oldu. Üniversitelere hızla yayıldıktan sonra medya ve finans desteğiyle de güçlendirilmesi amaçlandı.
2004 yılının Nisan ayında Mark Zuckerberg ve arkadaşları Dustin Moskovitz, Eduardo Saverin Facebook’a kurumsal bir kimlik kazandırmak için TheFacebookLLC adlı bir şirket kurdular. Bu şirket de çok kısa bir süre sonra yatırımcıları kendine çekmeye başladı. Yatırımlar arttıkça Facebook gelişmeye ve güncellenmeye devam etti. 2006 yılında da E-posta doğrulaması şartıyla 13 yaş üstü herkesi kabul etmeye başladı. Başlarda yalnızca üniversite öğrencilerinin arkadaşlık ağını genişletmek amacıyla kurulan bu site her yaş grubu tarafından kullanılmaya başladı.
Facebook, ismini ‘paper facebooks’ isimli tanıtım formundan alıyor. Bu form, Amerikan üniversitelerinde okulların öğrencilerine ve öğretmenlerine doldurduğu bir tanıtım formu. Kullanıcılar, Facebook’a tamamen ücretsiz bir şekilde erişim sağlıyor. Site gelirini afişlerden, logo reklamlarından ve sponsor gruplarından sağlıyor. Kullanıcılar bu sitede fotoğraflarını, arkadaşlarını, ilgi alanlarını sergileyebiliyor ve bunun gizliliğine kendisi karar verebiliyor.
En son verilere göre Facebook’un tam 2 milyar 750 milyon kullanıcısı var. Bazı istatistiklere göre de kullanıcılar her gün en az 19 dakikasını Facebook’ta geçiriyor. Facebook şu an hemen herkesin kullandığı bir platform. Birçok insan bu platformda çeşitli paylaşımlar yapıyor, duyurularda bulunuyor, gündelik hayat rutinlerini paylaşıyor, eski arkadaşlarını arıyor ve yeni arkadaşlar buluyor!
Facebook, teknik açıdan da başarılı bulunan bir site. Birçok uzman Facebook’un en başarılı web uygulamalarından biri olduğunu söylüyor. Facebook, geniş yelpazeli dil seçeneği ile de birçok farklı ülkeden kullanıcıya erişebiliyor. Çekçe, Katalanca, Lehçe gibi dilleri de içerisinde barındırıyor. Messenger isimli uygulaması sayesinde de sohbet etme olanağını kullanıcılarına sunuyor.
Mark Zuckerberg’in Yükselişi
Kurduğu site olan Facebook yükseldikçe Mark Zuckerberg de dünyaca tanınan bir isim haline geldi. Mark Zuckerberg 2010 yılında ünlü dergi Time tarafından yılın adamı seçildi ve Time dergisinin kapağı oldu. Genç yaşına rağmen elde ettiği başarı büyük kitleler tarafından takdir topladı. Bu sırada Forbes Dergisi de Mark Zuckerberg’i dünyanın en zenginleri listesine 212. sıraya yerleştirdi. Mark Zuckerberg’in hayatı beyazperdeye de aktarıldı. You Don’t Get To 500 Million Friends Without Making A Few Enemies ( Birkaç Düşman Edinmeden 500 Milyon Arkadaş Kazanamazsınız) isimli filmde Mark Zuckerberg’in hayatı anlatıldı.
2011 yılında Facebook dünyanın en değerli 281. markası olarak seçildi. 2012 yılında da halka açıldı. Halka açıldıktan sonra Facebook piyasada büyük bir ilgi ile karşılandı ve 16 milyar dolarlık bir servete erişti. Bu gelişme Mark Zuckerberg’i de zirvelere taşımaya devam etti. Dünyanın en zenginleri listesinde 17.5 milyar dolarlık kişisel servetiyle 35. sıraya yükselmesini sağladı. 2013 yılında da Facebook, Fortune 500 listesine 482. sıradan girmeyi başardı. Bu olay sırasında 28 yaşında genç bir girişimci olan Zuckerberg, listenin en genç CEO’su oldu.
Facebook gün geçtikçe büyürken Mark Zuckerberg de kişisel gelişimine önem verdi. Çince öğrenmeye başladı. 2014 yılında da dünyanın en zengin üçüncü adamı ünvanını elde etti. Mark Zuckerberg ve eşi Priscilla Chan ile birlikte 2015 yılında Chan Zuckerberg Initiative kuruluşunu kurdu. Bu kuruluşta çeşitli hayır işleri yapılıyor ve bu kuruluşun gelirleri Facebook’un satılan hisseleri ile karşılanıyor. Facebook bazı otoriteler tarafından zararlı görülse de her geçen gün kullanıcı sayısını arttırmaya devam etti. Günümüzde de her yaş grubundan, her meslekten, her milletten insan Facebook’ta vakit geçiriyor. Facebook ile doğru orantılı olarak Zuckerberg’in kişisel serveti de büyümeye devam ediyor. 2021 yılında Mark Zuckerberg’in kişisel serveti tam 14,2 milyar dolar arttı. Bu artışın ardından Zuckerberg 130 milyar dolarlık servetiyle birlikte dünyanın en zengin beşinci kişisi olarak listede yerini aldı.
Tartışmalara Konu Olan Mark Zuckerberg
Mark Zuckerberg, yalnızca başarıları ile değil adının karıştığı bir takım skandallar ile de sıkça anılıyor. Bu skandalların başlangıcı ise Facebook’un kurulduğu ilk yıllar olarak gösteriliyor. Bazı kesimlere göre Facebook yalnızca ilkokul arkadaşlarının bulunmasını amaçlayan bir arkadaşlık sitesi değildi. Bu sitede okulların en güzel kızları araştırılıyordu ve erkekler tarafından beğeniliyordu. Bu sebeple kimi kesim bu siteyi uygunsuz amaçlara hizmet eden bir uygulama olarak gördü ve Mark Zuckerberg’i bu sebeple eleştiri yağmuruna tuttu.
Eleştirilerin en büyüğü ise veri toplama konusunda oldu. Cambridge Analytica skandalı bu durumun en büyük göstergesiydi. 2014 yılında gündeme adeta bomba gibi düşen Cambridge Analytica Skandalı Facebook’un ve Mark Zuckerberg’in şöhretine gölge düşürdü. Cambridge Analytica Skandalı, ABD seçimi için Cambridge Analytica isimli araştırma şirketinin, Facebook kullanıcılarının verilerini izinsiz toplaması olayıdır.
Yaklaşık 50 milyon kullanıcının verileri izinsiz bir şekilde kullanılmış, psikografik bir profil oluşturulmuştur. Bu olay hem seçimlerin kaderini hem de Facebook’un kamuoyundaki güvenilirliğini belirlemiştir. İzinsiz veri kullanımı olayı açığa çıktıktan sonra Facebook ve Mark Zuckerberg kullanıcılarının verilerini izinsiz bir şekilde satmakla suçlanmıştır.
Verilerin izinsiz kullanıldığı ortaya çıktıktan sonra Mark Zuckerberg ABD Kongresinde yargılandı. Bunun yanı sıra Twitter’da #DeleteFacebook hastagi ile gündeme oturdu. Hisselerinde de büyük bir düşüş meydana getirdi. Mark Zuckerberg kullanıcılarından özür diledi ve bir daha asla aynı hataya düşülmeyeceğinin sözünü verdi. Ama bu sözler kullanıcıları ikna etmeyi başaramadı ve sonucunda birçok kullanıcı hesaplarını kapattı. Facebook eski güvenilirliğini de böylelikle kaybetmiş oldu.
2021 yılında da Facebook’un eski çalışanı olan Frances Haugen gündeme bomba gibi düşecek bir iddiayı ortaya attı. Frances Haugen ABD Senatosu Ticaret Alt Komisyonunda soruları yanıtlarken Facebook ve Mark Zuckerberg’i çeşitli iddialar ile suçladı. Facebook’un ürün geliştirme eski müdürü olan Frances Haugen, şirketin çocuklara zarar verdiğini, ayrımları keskinleştirdiğini ve demokrasiyi zayıflattığını öne sürdü.
Yine Facebook’u yalnızca reklam almak için çocukların psikolojisini bozacak, kötü etkileyecek içerikleri kaldırmadığını söyledi. Bunların yanı sıra, Mark Zuckerberg için önceliğin her zaman kar olduğunu, kullanıcıların güvenliğinin ise ikinci plana itildiğini söyledi. Facebook ve Mark Zuckerberg ise bu iddiaları kesin bir dille yalanladı ve bunların tamamen saçmalık olduğunu söyledi.
Bu iddialar tam unutuluyordu ki bambaşka bir olay patlak verdi. Mark Zuckerberg‘in sahibi olduğu Facebook, Whatsapp ve Instagram aynı anda çöktü! Milyonlarca kullanıcı bu uygulamalara saatlerce erişim sağlayamadı. Bu sorunun global bir sorun olduğu ortaya çıktı. Dünyanın birçok ülkesinden milyonlarca insan verilerinin güvenliği adına tedirgin olmaya başladı. Bu sırada milyonlarca kullanıcı Twitter’dan erişim sorunuyla ilgili sıkıntılarını dile getirdi. 6 Ekim 2021 tarihinde yaşanan bu olay büyük bir küresel sorun haline geldi. 6 saat kadar uzun süren bu erişim sorunu için Facebook yöneticileri Twitter üzerinden açıklama yaptılar. Sorun 6 saatin sonunda çözüldü ama milyonlarca kullanıcı soru işaretleri içinde güvenliğini düşünmeye devam etti.
Bu olayın sonucunda da Facebook şirketi bir hayli itibar ve değer kaybetmeye devam etti. Gün içerisinde yüzde 7 kayıp yaşayan Facebook hisseleri gün sonunu yüzde 5’lik bir hisse kaybı ile kapattı. Bu durum Mark Zuckerberg’in kişisel servetini de oldukça kötü etkiledi. Mark Zuckerberg kişisel servetinden 6 milyar dolar kaybetti ve Milyarderler Listesinde 6. sıraya geriledi. Facebook, Instagram ve Whatsapp’ın çöküşünü detaylı olarak incelemek isterseniz bu yazımızda bulabilirsiniz!
11 Yılda Değişen Time Kapağı
Dünyanın ileri gelen dergilerinde olan Time, 2010 yılında Mark Zuckerberg’i bir dahi olarak kapağına taşımıştı. Geleceği şekillendirecek isimlerden biri olarak gösterilen Zuckerberg, o yıllarda parlak geleceği ve zeka dolu fikirleri ile girişimcilik örneği olarak gösteriliyordu. Fakat skandalların ardı arkası kesilmedi ve 2021 yılında Time dergisinin kapağında yine Mark Zuckerberg vardı. Fakat bu kez eleştirel ve son derece olumsuz olarak!
Geçtiğimiz hafta raflarda yerini alan Time dergisinin kapağında yine Mark Zuckerberg vardı, bu kez kapaktaki resminin üzerinde ‘Delete Facebook’ yani “Facebook’u Sil” yazıyordu. 2018 yılından bu yana skandallarla anılan Facebook’un son olarak büyük ve global çaplı bir çöküş yaşaması otoriteler tarafından da bir skandal olarak karşılandı. Bu olayların sonucunda Mark Zuckerberg ve Facebook büyük bir itibar kaybı yaşadı. Time Dergisi de bu skandallara atıfta bulunan bir dergi kapağı ile bu olayların ne kadar büyük boyutlarda olduğunu gözler önüne serdi.
Genç yaşına rağmen birçok başarı elde eden Mark Zuckerberg, 2018 yılına kadar başarı ve yükseliş dolu bir grafik çizdi. 2018 yılından itibaren Cambridge Analytica Skandalı ile başlayan düşüş, Facebook, Whatsapp ve Instagram’ın bir gecelik çöküşüyle devam etti. Son yaşanan erişim skandalı Mark Zuckerberg’in güvenilir ve son derece başarılı imajına gölge düşürdü. Mark Zuckerberg, kitlelerin güvenini kazanacak mı?, yoksa bu düşüş hızlı bir şekilde ilerlemeye devam mı edecek? Bunu ilerleyen yıllarda hep beraber göreceğiz!
Bir Yorum