GündemHaberNedir?Sosyal MedyaTeknoloji

Facebook, Instagram ve Whatsapp Neden Çöktü? Etkisi Ne Oldu?

Geçtiğimiz günlerde sosyal medya kullanıcısı olan herkesin dilinde tek bir kelime vardı: ‘Çökmüş!’ Çünkü, sosyal medyanın temel taşları diyeceğimiz Facebook, Instagram ve Whatsapp 4 Ekim günü 6 saatlik bir sorun yaşadı. Kullanıcılar çok uzun bir süre sosyal medya hesaplarına ulaşamadı, paylaşımlar yapamadı ve mesaj iletişimi yapamadı. 

Bu süre içerisinde bir tek bir başka sosyal medya uygulaması olan Twitter’a erişim sağlandı. Facebook, Instagram ve Whatsapp kullanıcıları tepkilerini Twitter üzerinden gösterdi. #çöktü, #çökmüş, #Instagram, #Facebook, #Whatsapp çok uzun bir süre Trend Topic listesinde zirvede yerini aldı. Sosyal medya hesaplarına ne olduğunu anlamayan kullanıcılar bu global sorun karşısında saatlerce açıklama bekledi.

Kullanıcıların bir kısmı yalnızca eğlenceden mahrum kaldığını düşünürken, büyük bir kısmı ise kişisel verilerinin çalınmasından büyük endişe duydu. Global erişim sorunu 6 saatin sonunda çözüldü fakat kullanıcıların aklında hala büyük sorular var. Gelin bu sorulara hep beraber bakalım!

Facebook, Instagram ve Whatsapp Nasıl Çöktü?

6 Ekim günü 18.45 civarında başlayan erişim sorunu tüm kullanıcıların dikkatini çekti. Kullanıcılar uzun bir süre sorunun kendi cihazlarından ya da internet bağlantılarından kaynaklı olduğunu düşündü. Sonrasında ise diğer uygulamalara erişebildiklerini fark ettiklerinde sorunun global bir durumda olduğunu anladılar. 

Saatler ilerledikçe haber siteleri de bu global sorun hakkında bilgilendirme yapmaya başladı. Bu sırada erişim sağlanabilen tek uygulama olan Twitter’da da sorunla ilgili tweetler paylaşılmaya başladı. 

Facebook’un yıllar önce bir çatı altında topladığı Instagram ve Whatsapp’ın yöneticilerinin de Twitter üzerinden açıklamalar yapması sosyal medyada adeta alay konusu haline geldi. 

Peki bu çöküntü nasıl gerçekleşti? Her internet sitesinde olduğu gibi Facebook, Instagram ve Whatsapp’a bağlanırken de sunuculara bağlanırız. 

Burada karşımıza DNS (Domain Name System) çıkar. Tarayıcınıza erişmek istediğiniz siteyi yazdığınız zaman DNS bu URL’yi (Uniform Resource Locator) bir IP adresi ile eşleştirir ve cihazınız bu siteye bağlanır. 

4 Ekim günü yaşanan bu global kriz de bu DNS sorunu ile alakalıydı. Ama sorun sadece DNS ile sınırlı değildi. DNS sunucuları da bir siteye bağlanmak için BGP (Sınır Ağ Geçidi Protokolü) adı verilen bir sistem ile birlikte çalışmaktadır. İnternet ağının rehberi görevini gören BGP sizlere internet üzerinden geniş bir bilgi paylaşımı ve yönlendirme sağlar. Facebook, krizin yaşandığı günde BGP’ye kendisini bu paylaşım ağından kaldırmasını istedi. Bu hata ile birlikte 6 saatlik global kesinti de başlamış oldu. Facebook ile birlikte yıllar önce Facebook bünyesine katılan iki uygulama olan Whatsapp ve Instagram’a da erişim sağlamak mümkün olmadı. Henüz kesin bir bilgi yok ama bu hatanın temel kaynağının yeni bir güncelleme üzerinde çalışma sırasında gerçekleştiği iddiaları var. 

Kesintinin başladığı gece Facebook’un üst düzey yöneticilerinin birçoğu yine Twitter üzerinden açıklamalar yaptılar. Sorunun farkında olduklarının, en kısa sürede bu sorunu çözeceklerini ifade ettiler. Erişim sorunu 6 saatin sonunda ve uzun uğraşlar sonucunda çözüldü ve kullanıcılar hesaplarına ulaştılar. 

Facebook şirketinin CEO’su ve kurucusu olan Mark Zuckerberg bu erişim sorunu sonucundan birçok eleştiri aldı. 

Whatsapp ve Instagram uygulamalarını da satın alıp birbirine entegre ettiği için sorunun çok daha büyük hale geldiğini söyleyenler çoğunluktaydı. Facebook bünyesinde doğan bir sıkıntı sonucunda diğer iki sosyal medya uygulaması da aynı sorunu yaşadı. 6 saat kadar uzun süren bir erişim sorunu 3 farklı sosyal medya uygulamasında da aynı anda meydana geldi. Burada da Facebook ve Mark Zuckerberg teknolojinin tek bir elde toplanmasının yanlış bir düşünce olduğu konusunda da eleştirilerin hedefi oldu. Bazı uzmanlara göre bu gibi durumlarda farklılaşma ve rekabet sorunları minimize ediyor ve her geçen gün daha da iyileşen ağlara sahip olma şansını da sunuyor.

Facebook ile Ne Kadar Güvendeyiz?

Facebook, son yıllarda kullanıcı ve kazanç elde etmeye ve her geçen gün büyümeye devam ediyor. Fakat birçok eleştiri de beraberinde geliyor. Bu eleştirilerin en büyüğü ise güvenlik sorunu hakkında. Üstelik bunlar yalnızca eleştiri olarak kalmıyor, çoğu zaman ortaya çok büyük iddialar atılıyor. Bu da kullanıcıların kişisel veri güvenliği konusunda aklında birçok soru işaretine sebep oluyor. 

Bu iddiaların en büyüğü ise Cambridge Analytica Veri Skandalı olarak karşımıza çıkıyor. Bir araştırma şirketi olan Cambridge Analytica ile anlaşan Facebook’un 50 milyondan fazla kullanıcının 2014 yılından itibaren kişisel verilerine ulaştığı iddiası gündeme bomba gibi düşmüştü. İddialara göre bu araştırma şirketi, Facebook üzerinden izinsiz bir şekilde kullanıcı verilerini topladı. Bunlar kullanıcıların  kişisel verileri içeriyordu. Sonrasında bu verilere uygun olarak kullanıcıların hangi siyasi partiye ya da adaya daha yakın olduklarına dair bir profil çıkardı ve bunlara uygun olarak reklam çalışması sürdürmeye başladı. 

Kişisel verilerin tamamen hiçe sayıldığı ve izinsiz kullanılarak ihlal edildiği bu olay sonucunda küresel ölçekte bir kriz ortaya çıktı. Bu verilerin 2016 yılında gerçekleşen Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık Seçimi için kullanıldığı da açıklandı. Bu veri skandalı sonucunda Facebook’un hisseleri değer kaybetti ve güvenilirliği büyük bir ölçüde sarsıldı. 

Bu olayın yanı sıra New York Times gazetesi de büyük bir iddiayı ortaya attı. Facebook’un, kullanıcı verilerini yine izinsiz bir biçimde Spotify, Microsoft gibi dev şirketlere izinsiz bir biçimde kullanıma açtığını iddia etti. Spotify’dan bu iddiaya yalanlama geldi. 

Son günlerde yaşanan erişim engeli de bu yaşananları akıllara getirdi. 

Facebook’un eski çalışanlarından olan Frances Haungen, şirketin kar etmeyi güvenliğe tercih ettiğini söyledi ve güvenilir olmayan birçok durumun gerçekleştiğini iddia etti. Facebook’un çocuklara zarar vermesi mümkün olan içerikleri yalnızca kar etme amacı güttüğü için kaldırmadığını iddia etti ve teknoloji devi olan Facebook’u suçladı. Mark Zuckerberg ise bu iddiaları mantıksız bulduğunu ve böyle bir şeyin asla mümkün olmadığını söyleyerek iddiaları yalanladı. 

Teknolojik Dengeleri Nasıl Değiştirdi?

Bu erişim sorunundan en çok etkilenen kullanıcılar oldu. Kullanıcıların büyük bir kısmı sosyal medya içeriklerine erişemedikleri için rahatsız oldular. Bu sırada Twitter’da büyük bir yoğunluk görüldü. Kullanıcılar arka arkaya tweetler atarak bu rahatsızlıklarını dile getirdiler. Bazı kullanıcılar bunun için mizahi bir yol kullandılar. Bazı kullanıcılar ise sert bir dille bu erişim sorununu tehlikeli bir durum olarak gördüklerini ifade ettiler. Twitter hesabı olmayan birçok kullanıcı hesap oluşturarak tweetler atmaya başladılar. Bazı kullanıcılar da Twitter’ın Facebook ile entegre olmaması sebebiyle bu erişim sıkıntısının bu platformda gerçekleşmediğini dile getirdiler. 

Günümüzde sıkça kullandığımız mesajlaşma ağı olan Whatsapp kullanıcıları da bir hayli mağdur oldu. Bu sebeple başka mesajlaşma uygulamalarını tercih etmeye başladılar. Bu durumdan da diğer platformlar fazlasıyla karlı çıktı. Telegram, erişim engelinin yaşandığı gece 70 milyondan fazla kullanıcı kazandığını duyurdu. Bir başka mesajlaşma uygulaması Signal de bu büyük sorundan faydalanan uygulama oldu. BİP uygulaması da kullanıcı sayısını tam iki katına çıkardığını duyurdu fakat bu sayının daha da yüksek olmasının gerektiğini de ekledi. 

Whatsapp hala en çok kullanılan mesajlaşma ağı ve rakiplerini geride bırakan bir kullanıcı kitlesine sahip. Fakat bu yaşanan erişim sıkıntısı ile kullanıcılarını rakip uygulamalara bırakmamak için elinden geleni yapıyor.

Piyasalar Nasıl Etkilendi?

Bu erişim sıkıntısından yalnızca kullanıcılar ve şirketler değil, piyasalar da fazlasıyla etkilendi. Bu kesinti borsalarda direkt işlemlere yansıyarak piyasalarda ani hareketlenme yaşattı. ABD borsalarında NASDAQ endeksli hisseler bir anda düşmeye başladı. Gün içerisinde yüzde 7’ye varan kayıplar yaşayan Facebook hisseleri de gün sonunda yüzde 5 kayıp yaşadı. bu durumda da Facebook yaklaşık 50 milyar dolarlık bir zarar yaşadı. 

Küresel ekonomi de bu durumdan fazlasıyla zarar gördü. 

Dünya genelinde büyük kayıplar yaşandı. Whatsapp, Instagram Ve Facebook’un kapalı kaldığı süre içerisinde her saat 161 milyon dolar zarar edildiği söyleniyor. Bu hesaplamaya bakacak olduğumuzda 6 saatlik bu erişim sıkıntısı 1 Milyar dolarlık bir zarar ortaya çıkarmış görünüyor. 

Facebook hisselerinin düşmesi ile birlikte Mark Zuckerberg’in kişisel serveti de büyük bir zarar gördü. Bazı kaynaklar göre Zuckerberg’in servetinde 6 milyar dolardan fazla zarar ettiği söylendi. Milyarderler Endeksinde 4.sırada yer alan Mark Zuckerberg, bu olaylar sonucunda Bill Gates’in altına, 6.sıraya geriledi.

Sosyal Medya Hayatımızın Neresinde?

Geçtiğimiz günlerde yaşanan erişim sıkıntısı çok başka bir gerçeği de gözler önüne serdi. Hayatlarımızı artık sosyal medya ve internet üzerine kurulu bir biçimde yaşıyoruz. Sanal bir gerçeklik alanı kurarak arkadaşlık, sosyalleşme, bilgi aktarımı, sağlık ile ilgili birçok aktiviteyi sosyal medya ve internet aracılığıyla gerçekleştiriyoruz. 

Haberlere ulaşım gazeteden ya da televizyondan daha çok sosyal medya aracılığı ile bizlere ulaşıyor. Bazıları için çok olumlu görünen bu durum bazı kesim için ise olumsuz anlamlar da taşıyor. Özellikle Z kuşağı olarak adlandırılan kesim hayatının büyük bir çoğunluğunu bu sosyal medya platformları ile geçiriyor. Kişisel verilerini paylaşıyor, bu doğrultuda içerikler de hazırlıyor. İnternete erişimin çok kolay olduğu günümüzde bu durumun birçok avantajı olduğunu söyleyebiliriz. Artık tek tuş ile istediğimiz bilgiye istediğimiz yerde ulaşıyoruz. Fakat bu durumun bir dezavantajı da var: Bilgi kirliliği! Özellikle Facebook ve Instagram’da birbirinden farklı bilgilere ulaşmak mümkün oluyor. Ama bu bilgilerin içerisinden en doğru ve güvenilir olanları seçmek de zor hale geliyor. 

Erişim sıkıntısı yaşanan dakikalarda da sosyal medya hesaplarından birçok paylaşım yapıldı ve bunların arasında doğru bilgiye ulaşmak zor bir hale geldi. Bazı hesaplar, siber saldırı, savaş hatta uzaylı istilası gibi durumların dahi olabileceğini söyleyen spekülatif paylaşımlarda bulundular. 

Sosyal medya platformları büyük bir kesimin hayatının temelinde yer alıyor. Gündelik rutinin, yiyeceklerin, kıyafetlerin, yapılan sporun da paylaşıldığı bu alanlar hayatımızın önemli bir kısmında yer alıyor. Bazı kişiler sosyal medya hesaplarını adeta bir günlük işlevinde de kullanıyor. Bu 6 saatlik kesinti de sosyal medyayı fazlasıyla aktif kullanan kesim için rahatsız edici olarak görüldü. 

Bu erişim sıkıntısının yaşandığı dakikalarda Facebook, Instagram, Whatsapp uygulamalarına giremeyen kullanıcılar Twitter’a adeta akın ettiler. Birçok kullanıcı bu sosyal medya platformlarındaki sıkıntının çözülmemesi halinde ne yapacaklarını bilemediklerini de dile getirdiler. Özellikle iş hayatını da Instagram üzerinden sürdüren kullanıcılar, bu erişim sorununun onlar için bir yıkım olduğunu söylediler. 

Whatsapp, uzun yıllardır birçoğumuzun mesajlaşma ağı olarak kullandığı bir uygulama ve onun 6 saatlik sorunu birçok kişiyi yıllardır kullanmadığı SMS’e ve diğer uygulamalara yöneltti. Fakat Whatsapp bu sorunu çözdüğünü duyurduğu anda tüm kullanıcılar Whatsapp uygulamasına geri dönmeye başladılar. Bu durum da bu uygulamanın kullanıcılar için vazgeçilmez bir hal aldığının en net kanıtı olarak karşımıza çıkıyor. 

Facebook, kurulduğu günden bu yana en büyük arkadaşlık sitesi olarak anılıyor. Facebook erişimin sağlanamadığı 6 saat içerisinde büyük bir zararla karşılaştı. Ama bu uygulama da hala vazgeçilmezlerimiz arasında yer alıyor. Genç kuşağı Instagram vb. uygulamalara kaptırmış olsa da hala belli bir kesim Facebook paylaşımları ile duyuru yapıyor, arkadaşları ile sosyalleşme alanı olarak kullanıyor. 

Instagramda da durum diğer uygulamalardan farksız görünüyor. Özellikle genç kuşağın büyük bir ilgiyle kullandığı uygulama olan Instagram’da da erişim sıkıntısından hemen sonra paylaşımlar ve hikayeler sık sık paylaşılmaya devam etti. 

Bunların tümüne baktığımızda 6 saat televizyona erişememek çoğumuz için büyük bir sorun oluşturmaz fakat sosyal medya araçlarına erişemediğimiz an hayatımız resmen sekteye uğruyor diyebiliriz. Sosyal medya uygulamaları artık hayatımızın tam da merkezinde yer alıyor. Onlar ile birlikte büyük bir sosyallik sağlanıyor ve her yaş, her meslek grubu kendisinden bir şeyler bulabiliyor. Sosyal medya artık hayatımızın her alanında!

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu