Kediler, karakteristik özellikleri nedeniyle sosyal evcil hayvan kategorisinde yer almamaktadır. Köpeklerin evrimleşme süreci insanlarla birlikte gerçekleşirken, kediler için aynı durum söz konusu değildir. Yapılan araştırmalar, kedilerin ruhlarının gerçekte evcilleşmemiş olduğunu, vahşi doğa içerisinde yaşamını sürdüren diğer akrabaları gibi, özgür ve başına buyruk hareket etme potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir.
Bir kediyi sahiplenmek, ona yaşam alanı sağlamak mümkün olurken, kedinin eğitilmesini beklemek ancak belirli sınırlar içerisinde gerçekleşmektedir. Sahiplenilen kedi, sahibi ile yaşamayı kabul etmiştir. Ancak, kediler üzerinde yapılan sayısız gözlem, özgür karakterleri nedeniyle kedilerin ev içerisinde kendi kurallarını belirlediklerini ortaya koymaktadır. Genel yargı da kedilerin eğitilmesinin mümkün olmadığı yönündedir. Bu varsayım kısmen doğrudur. Çünkü günümüzde köpekler kadar geniş kapsamlı olmasa da, kedileri eğitmek bazı püf noktaları ile olası hale gelmektedir.
Kedileri Eğitmek Neden Zordur?
Kediler için eğitim söz konusu olduğunda, son kararı her zaman onlar vermektedir. Kedileri eğitmenin zorluğu da buradan gelir. Kediler, köpekler gibi sürü psikolojisi ile hareket etmezler. Daha bireysel varlıklar olan kediler, içgüdüleri ile hareket etme eğilimi gösterirler. Bu nedenle kedilerin eğitimi söz konusu olduğunda, evcil hayvan sahiplerinin sabırlı davranması, sevgi dolu bir yaklaşım sergilemesi ve kedilerin karakterlerine saygı duyması önerilir.
Ev ortamında yaşamaya başlayan kediler, sahiplerinin onaylamadığı ya da istemediği davranışlar sergiledikleri zaman, bu durum ile başa çıkmak bazen zorlayıcı olabilir. Ceza yada yaptırım uygulamak, kedi eğitiminde yer verilmeyen dinamikler arasındadır. Bir kedi sahibinin asla unutmaması gereken gerçek, kedileri eğitmenin zor bir süreç olduğudur. Kedilerin kişisel motivasyonlarını gözlemlemek, bu doğrultuda yaklaşım sergilemek, eğitim sürecini desteklemektedir. Aksi durumda atılacak her adım işlevsel olmayacağı gibi evimizi paylaştığımız can dostumuzla iletişimimize zarar verme potansiyeli taşıyacaktır.
Yavru Kedi Eğitimi Nasıl Olmalıdır?
Yeni sahiplenilmiş bir yavru kedi için eğitim süreci, yetişkin kedilere göre daha zorlayıcı olabilir. Çünkü yavru kedilerin merak duyguları çok daha yoğundur ve etrafı keşfetmeye odaklıdır. Bir kedinin gelişim sürecinde merak duygusu çok önemlidir. Hayatta kalma becerilerinin gelişmesi için, sahiplenilen yavru kedinin merak duygusunu özgürce yaşamasına, belirli sınırlar içerisinde izin verilmelidir. Bu sınırlar, kendisine zarar verme potansiyeli taşıyan durumları içermemelidir. Yavru kedilerin eğitiminde karşılaşılan temel sorunlar ise aşağıdaki gibidir.
- Ev içerisinde yer alan tüm eşyaları tırmalama eğilimi
- Kedi kumu dışında evin muhtelif yerlerinde tuvaletini yapma eğilimi
- Ev içerisinde yaşayan aile bireylerine karşı, agresif tavırlar sergileme eğilimi
- Diğer hayvanlara karşı, kendini koruma amaçlı saldırgan davranışlar gösterme eğilimi
- Kendisini aşırı temizleme ve cilt hassasiyeti yaşama eğilimi
- Oyun sırasında ısırma eğilimi
Sorunların Giderilmesi
Yavru kedilerin ev düzenine ve aile bireylerine alışması için, küçük eğitimlerle tüm bu sorunlar ile başa çıkmak mümkündür. Yavru kediler kendilerini güvende hissedene kadar, saldırma, agresif davranışlar sergileme potansiyeli taşıması normaldir. Bu sorun zaman içerisinde, yavru kedi aileye ve ev düzenine alışana kadar kendiliğinden geçmektedir.
Süreci kolaylaştırmak için, yavru kediye karşı daha sevgi ve anlayış dolu bir yaklaşımda bulunmak, kendisini daha kısa zamanda güvende hissetmesini destekleyecektir. Tuvalet eğitimi için de yine aynı şekilde, kedi biraz daha büyüdüğünde kumuna alışması daha kolay olacaktır. Yavru kedi bakımında ve eğitiminde unutulmaması gereken en önemli nokta, tıpkı insan bebekleri gibi kedi yavrularının da büyüme sürecinde yavaş yavaş öğrendikleridir. Onlara karşı sabırlı ve anlayışlı olmak, kendi düzenlerini oluşturmalarına yardımcı olacaktır.
Kedinizi 5 Adımda Nasıl Eğitirsiniz?
Kediler, diğer evcil hayvanlar kadar zeki ve akıllı varlıklardır. Kedileri eğitmek, doğru yaklaşım ile mümkün olabilir. Kedi eğitimi, ev içerisinde yaşayan evcil hayvanın davranış sorunlarına paralel olarak şekillenir. Kediler, evlerde yaşayan köpekler gibi temel itaat eğitimlerine ihtiyaç duymazlar. Kedi eğitimi, onların karakteristik özelliklerine göre belirlenmelidir. Sahiplendiğiniz can dostunuz ister yavru ister yetişkin bir kedi olsun, 5 adımda onları eğitmek hem eğlenceli hem de işlevsel bir hale gelebilir. Alacağınız sonuçlarda kediniz ile bağınızı güçlendirebilir.
Kediler İçin Tuvalet Eğitimi
Kedilere, ilk doğdukları andan itibaren tuvalet eğitimlerini anneleri verir. Ancak bazı durumlarda annelerinden ayrı düşmüş yavru kedilerin ekstra tuvalet eğitimi alması gerekir. Yetişkin bir kedinin de yeni sahiplenilmiş olduğu durumlarda, ev içerisinde tuvalet sorunu yaşanması muhtemeldir. Kedi tuvaleti yada kedi kumu dışında tuvaletini yapma eğilimi gösteren kediler için uygulanacak basit yönergeler, bu sorunu kolayca çözülebilir hale getirebilir. Yavru veya yetişkin bir kediye tuvalet eğitimi verilmek istendiğinde, kedinin beslenme ve temel ihtiyaç düzenini gözlemlemek atılacak ilk adım olmalıdır.
Kedilerin beslenme zamanları genellikle aynı saatlerde olmalıdır. Bu şekilde tuvalet ihtiyaçlarının da ne zaman giderileceği belirlenebilir. Örneğin sabah ve akşam saatlerinde beslenen kediler, yemek yedikten yaklaşık 1 saat sonra tuvalet ihtiyacı hissetmektedir. Bu 1 saat süre aralığında kediyi kendi tuvaletine yada kumuna bırakmak, tuvalet alışkanlığını burada sürdürmesi için teşvik edici olacaktır. Eğer kediniz kedi kumunda yada tuvaletinde durmak istemiyorsa, onu oyalayacak küçük oyuncaklarla geçireceği süreyi uzatmak mümkün hale gelecektir.
Kediniz birkaç kez doğru yerde yada kumunda tuvaletini yaptığında, onu ödüllendirmek, süreci daha da hızlandıracaktır. Minik kedi ödülleri, tuvalet eğitiminde evcil hayvan sahiplerinin işini kolaylaştırmaktadır. Kedilerin tuvalet eğitiminde unutulmaması gereken en önemli nokta ise kedi tuvaletinin yada kumunun evin en sessiz ve karanlık köşesinde barındırılması olmaktadır. Çünkü kediler en temel ihtiyaçları olan tuvaletlerini yapabilmek için kendilerini güvende hissetmek isteyecektir. Doğru yerde konumlandırılan kedi tuvaleti, eğitim sürecinin başarılı olmasını destekleyecektir.
Kedilerin Yatak Eğitimi
Özgür ruhlu evcil hayvanlardan olan kediler, nerede uyuyacaklarına da kendileri karar vermek isteyecektir. Bir kedi sahibi kendi düzenini kurmak isterken, yaşamını paylaştığı kedi dostu da aynı şekilde kendi düzeni için mücadele edecektir. Kedilerin temel dürtülerini ve psikolojilerini anlamak, kedi sahipleri ile can dostları arasındaki iletişim sorunlarını giderecek ve aralarındaki bağı güçlendirecektir. Kedi sahipleri, can dostlarının rahat etmesi için en konforlu ve modern kedi yataklarını almalarına rağmen, kendi yataklarını kullanmak istemediklerini dile getirmektedir.
Kediler sahiplerine yakın olmak için, uyku zamanlarında evin muhtelif yerlerini kullanma eğilimi gösterecektir. Eğer kediniz için yeni bir düzen oluşturmak ve kendi kedi yatağını, kedi evini kullanması için alıştırmak isterseniz yapılabilecek küçük alıştırmalar da vardır. Kedinizin en sevdiği oyuncağını yatağına yada kedi evine bırakmak, yatak eğitiminde atılacak ilk adım olacaktır. Tuvalet eğitiminde olduğu gibi kendi yatağında uyuyan kedinizi, uyandıktan sonra küçük ödüllerle mutlu etmek de, eğitimin sürekliliğini destekleyecektir.
Kediler İçin Sosyalleşme Eğitimi
Kedi sahiplerinin düştükleri en büyük yanılgı, bir kedinin köpekler kadar sosyal olmalarını beklemeleri şeklinde açıklanmaktadır. Kediler yapıları gereği sosyal becerileri gelişmiş canlılar değildir. Kendi başlarına hareket etme eğilimleri, sosyalleşme girişimlerinde de kendi kararlarına bağlı olarak ilerleyecektir. Ancak, aynı evi paylaşan diğer aile üyeleri ile sağlıklı bir birliktelik yaşamaları için, kedilerin sosyalleşme eğitimi almaları da önemlidir. Tüm aile üyeleri ve diğer patili dostlarla yeterli düzeyde sosyal ilişki kuramayan kedilerde, bazı davranış sorunları ile karşılaşılmaktadır.
Sosyalleşmeye alışkın yada yatkın olmayan kediler, dışarıya karşı stresli ve agresif tavırlar sergilemektedir. Yavru kedilerin ilk sosyalleşme dönemleri 2 ilâ 7 haftalık olduklarında başlamaktadır. Sosyalleşme deneyimlerini ilk kez kardeşleri ile yaşayan yavru kediler, yetişkin olduklarında daha az sorun yaşamaktadır. Sahiplenilen kedinin yavru veya yetişkin de olmasına göre ev ortamında sosyalleşmesi ayrı bir eğitim süreci istemektedir. Kedilerin insanlarla ve diğer hayvanlarla sosyalleşmeleri için öncelikle onlara güven duymaları gerekmektedir.
Kedinize ev ortamında güvenli bir alan sunduğunuzda, ona karşı sabırlı, toleranslı ve sevgi dolu olduğunuzda sosyalleşme eğilimi doğal olarak gerçekleşecektir. Aile üyelerine alışan ve sosyal becerileri güçlenen kediler için, ikinci adım ise diğer hayvanlarla sosyalleşmelerini desteklemek olmalıdır. Eve gelen diğer patili dostlarla önce belirli bir mesafede tutmak, daha sonra yavaş yavaş birbirlerini tanımaları için alan sağlamak, kedinizin sosyal becerilerinin ilerlemesine katkı sağlayacaktır.
Kedilerin Oyun Eğitimi
Sahiplenilen ve ev ortamında yaşamaya başlayan kedilerin en büyük sorunlarından biri de oyun oynarken kendilerine ve ev eşyalarına zarar verme potansiyelleri olmaktadır . Kediler karakteristik özellikleri nedeniyle, oyuncu ve meraklı canlılardır. Onların temel dürtülerini yerine getirirken sağlıklı bir ortam sunmak, her kedi sahibinin hayalini süslemektedir. Ev eşyalarına yada sahiplerine zarar vermeden oynamak, kedilere verilecek oyun eğitimi ile mümkün hale gelmektedir. Özellikle yavru kedilerde oyun sırasında ısırma davranışlarına sıkça rastlanmaktadır. Isırma alışkanlığından vazgeçirmek de kedilerin oyun eğitiminin bir parçası olmalıdır.
Yavru kediniz oyun sırasında ısırma eğilimi gösterdiğinde, onun yaptığı davranışı teşvik etmemek adına oyunu o anda sonlandırmak, eğitim için atılması gereken en temel adımdır. Bu şekilde kediniz, yaptığı şeyin doğru olmadığını zaman içerisinde fark edecektir. Yeni sahiplenilen yetişkin kedilerde de zaman zaman bu ısırma eğiliminde rastlanmaktadır. Yavru kedide olduğu gibi yetişkin bir kedi için de, oyun sırasında ısırma davranışı geliştiğinde, oyunu sonlandırmak eğitimin zeminini oluşturacaktır. Oyun sırasında, ev eşyalarını tırmalama yada farklı şekilde zarar verme eğilimi gösteren kediler için de dikkatlerini dağıtmak oyun eğitiminin püf noktaları arasındadır. Kedinizin odağını başka bir oyuncağa yada oyun alanına çekmek, her zaman işe yarayan bir taktik olmaktadır.
Kediler İçin Komut Eğitimi
Eğitilmesi güç olarak algılanan kedilerin komut öğrenmeleri, birçok kedi sahibine şaşırtıcı gelmektedir. Zor olsa da bir kedinin komutlara karşılık vermesi mümkündür. Kediler için komut eğitiminin en temel dinamiği, kedinin sahibi ile geçirdiği zaman aralığıdır. Yeni sahiplenilmiş bir kedinin komutlara karşılık vermesi elbette zaman alacaktır. Ancak, aralarında güçlü bir bağ bulunan, daha uzun süredir beraber yaşayan kedi ve sahibi, kolay bir şekilde komut eğitimini gerçekleştirilebilmektedir.
Kedilere komut eğitimi vermenin püf noktası ise sağlam bir iletişim kurulması olmaktadır. Kedisini ve reflekslerini iyi gözlemleyen bir kedi sahibi, komut eğitimini kısa sürede başarılı bir şekilde yürütebilir. Kediler için komut eğitiminde unutulmaması gereken en önemli faktör ise eğitim sürecinde sabırlı ve yaratıcı olmanın gerekliliğidir. Kedisinin motivasyon kaynağını iyi bilen bir kedi sahibi, komut eğitiminde de daha hızlı ilerlemektedir.
Kediler için en temel komutlar arasında “Otur” ve “Yat” komutları bulunmaktadır. Evde yaşayan kedilerin sadece %15’inin bu komutları uyguladığı gerçeği unutulmadan, komut eğitimi eğlenceli bir aktiviteye dönüşebilir. Kedi sahibi beklentisini çok yüksek tutmadan, bu eğitimi yeni bir oyuna dönüştürebilir. Sonuç beklenmedik derecede şaşırtıcı olabilir. Kedilerin komut eğitiminde kullanılacak motivasyon aracı ise yine ödül mamaları olarak önerilir.
Kedi Eğitiminde Yardımcı Araçlar
Her ne kadar zorlu ve sabır isteyen bir süreç olsa da kedileri eğitmek mümkündür. Özellikle ev içerisinde davranış sorunları sergileyen kediler için, temel eğitimler ihtiyaç durumuna gelmektedir. Aile bireyleri ile sosyal ilişkiler kurmakta zorlanan, tuvalet sorunları yaşayan, kendine ve çevresine zarar verme potansiyeli taşıyan kediler için eğitim oldukça önemlidir. Yapılan araştırmalar yavru kedilerin eğitim süreçlerine daha fazla uyum sağladığını göstermektedir. Çünkü yavru kediler için her bir yeni yaklaşım, yeni bir merak ve oyun potansiyeli taşımaktadır. Bu nedenle yavru kedi sahipleri, eğitim süreçlerini çok daha kısa sürede tamamlayabilir. Yetişkin kedilerin eğitim süreleri ise kısmen daha uzun olabilmektedir. Karakteristik özellikleri oturmuş, alışkanlıkları yerleşmiş yetişkin kediler ancak sahiplerine çok güvendiklerinde ve aralarındaki bağ çok güçlü olduğunda eğitim sürecine dahil olmaktadır. Yavru ve yetişkin kedi eğitiminde destek sağlayan yardımcı araçlar ise ödüller ve clicker’lar olmak üzere iki alana ayrılmaktadır.
Kedi Eğitiminde Ödül Motivasyonu
Kedilerin eğitim sürecinde en işlevsel yardımcılardan biri de ödüllerdir. Özellikle lezzetli bir ödül seçimi, kedilerin eğitim sürecine daha fazla dahil olmasını destekleyecektir. Kedi eğitiminde ödül motivasyonu doğru adımlarla yürütülmelidir. Birçok kedi sahibinin eğitim sürecinde yaptığı yanlışlardan biri de ödül zamanlamasıdır. Kedi eğitiminde ödül motivasyonu, kedinin doğru yaptığı davranışları teşvik etmek için kullanılmasını gerektirmektedir.
“Pozitif Pekiştirme” olarak da adlandırılan ödül motivasyonu, en etkili eğitim dinamiklerinden biridir. Ödülün doğru zamanda ve doğru şekillerde kullanımı, alınacak sonucun başarısını arttıracaktır. Kedi eğitiminde ödül motivasyonu kullanılacağı zaman, kedinin tok olmamasına dikkat edilmelidir. Yemek saati öncesi yapılan eğitim çalışmaları ve ödül motivasyonu, kedinin odağını canlı tutacaktır. Bu şekilde eğitimin verimliliği de artırılmış olacaktır. Kısmen karnı aç olan kediler, ödül motivasyonu ile eğitim sürecine daha fazla katılmaktadır.
Eğitimin süresine göre ödülün miktarı da değişmektedir. Yavru kedilerin odaklanma süreleri daha kısa olduğu için, eğitimin daha kısa tutulması, 15 dakika ile sınırlandırılması ve ödülün daha makul seviyede verilmesi önerilmektedir. Yetişkin kedilerde ise dikkat dağınıklığı daha az olmaktadır. Eğitim süresini 1 saate kadar çıkarmak, yetişkin kedi eğitiminde ideal bir zaman aralığına denk gelmektedir. 1 saat eğitim sürecinde doğru davranışların ödüllendirilmesi de kedi ve sahibinin performansına göre değişmektedir.
Kedi Eğitiminde Clicker Kullanımı
Evcil hayvan sahiplerinin “Uyaran” olarak da bildiği clicker, hem kedi hem de köpek eğitiminde kullanılan yardımcı araçlardandır. Clicker kedilerin eğitim sürecine odaklanmasına katkı sağlamaktadır. Eğitimi kolaylaştıran ve daha eğlenceli hale getiren Clicker’lar, oyuncu ruhlu kediler için de oldukça işlevsel bir araç konumundadır. Clicker ödül mamaları ile birlikte entegre şekilde de kullanılabilmektedir. Doğru davranışların pekiştirilmesini destekleyen bu araçlar, eğitimin çok daha kısa sürede tamamlanmasını mümkün hale getirmektedir. Clicker kullanımı ise aşağıdaki şekilde önerilmektedir.
- Spesifik bir eğitim içeriği seçilir
- Kediniz eğitim sırasında doğru bir davranış sergilediğinde clicker çalıştırılır
- Ardından kediye ödül maması verilir
- Doğru davranış tekrarlandığında clicker süreci yenilenir
Doğru davranış sergilenmesi, clicker tıklaması, ödül maması verilmesi üçlemesi, kedi eğitimin en temel dinamiklerini oluşturur. Kedi sahipleri bu araçlar ile kedilerini zorlanmadan eğitebilir. Clicker aracı, kedilerin duyu organlarını da harekete geçirdiği için, doğru davranışları yinelemeyi içsel bir şekilde güçlendirir. Unutulmaması gereken en önemli nokta ise bir gün içerisinde kedi eğitimine belirli bir süre ayrılması gerektiği ve ödül / clicker kullanımının da sınırlanmasının uygun olacağıdır. Bu şekilde kedilerin odağı dağılmadan, etkili bir eğitim süreci yürütmek mümkün hale gelmektedir.
