Alfa kuşağından önce, Y kuşağından sonra gelen demografik nesil, “Z Kuşağı” olarak adlandırılıyor. “Z kuşağı hangi yıllar” sorgusu için araştırmacılar, 1997 ve 2012 yılları arasında doğmuş olan bireylerin, bu gruba dahil olduğunu belirtiyor. Z kuşağı bireylerinin ön plâna çıkan, baskın özellikleri de bulunuyor. Bu özellikler, sorgulama becerileri gelişmiş, sosyalleşme eylemlerini internet üzerinden gerçekleştiren, daha sıkılgan, otoritelere karşı daha tepkili bireyler olarak gösteriliyor.
Z kuşağı özellikleri, 1990’dan sonra ve 2010’un başından önce doğan bireylerde de görüldüğü için, bazı kaynaklar Z kuşağı yıl aralığını, bu tarihler arasına alıyor. Teknolojik dönüşümün tam içerisinde doğan Z kuşağı bireyleri, geleneksel davranışların dışında bir ifade tarzına sahip oldukları için, gündemdeki yerlerini sürekli koruyor. Z kuşağı 21.yüzyılın ilk nesli olarak, farklı düşünme kalıpları ve davranışları ile dikkat çekiyor. Ebeveynleri ve toplum tarafından anlaşılmakta da güçlük çeken Z kuşağı bireyleri, kuşak farklılıkları nedeniyle daha içe dönük olarak gösteriliyor. Z kuşağının, önceki dönem X ve Y kuşağı arasında da bazı farklılıklar göze çarpıyor. Bu farklılar ve daha fazlası yazımızın devamında yer alıyor.
Z Kuşağı Araştırması Nedir?
Türkiye nüfusunun yaklaşık olarak %39’luk bölümünü, Z kuşağı oluşturuyor. Nüfus sayımında ortama 7 milyon genç insana karşılık gelen bu büyük oran, gelecek dönemlerde seçimlere de katılıyor. Bundan dolayı, medyanın ve siyasi çevrenin Z kuşağına özel bir merak ve ilgi gösterdiği de görülüyor. Diğer kuşaklarla Z kuşağını ayıran en somut örnek, teknoloji kullanımları oluyor. Doğdukları yıllar itibariyle, teknoloji ile büyüyen bu kuşak, neredeyse tüm iletişimlerini ve işlerini dijital ortamlardan yürütüyor. Çevreleri ve ebeveynleri tarafından biraz umursamaz görünen Z kuşağı bireyleri, görünenin aksine bazı kaygılarda yaşıyor. Yapılan araştırmalar, Z kuşağının ortak kaygılarını, ekonomik sorunlar, işsizlik ve geleceğe dair belirsizlikler olarak vurguluyor.
5 ilâ 24 yaş aralığındaki çocuk ve gençler için psikososyal destekler sunan Maya Vakfının yaptığı bir araştırmada, Z kuşağı bireylerinin, gelecekteki belirsizliklere karşı duydukları kaygıların, bir önceki kuşaklara oranla, çok daha yüksek olduğu saptanıyor. Yapılan diğer araştırmalardan çıkan ortak sonuç ise Z kuşağı gençlerinin, almış oldukları üniversite eğitimi ile kendilerine rahat bir yaşam sağlayacak işlere ulaşamayacakları yönündeki inançları oluyor. Bu yüzden Z kuşağı bireyleri, üniversite eğitimini ve genel anlamda eğitim sistemini işlevsel ve yeterli bulmuyor. Gözlemleri doğrultusunda oluşturdukları öngörü ile Z kuşağı gençleri, alışıldık kararlar yerine yönlerini farklı şekilde çizmeye çalışıyor.
Z Kuşağı Özgürlük Tanımları
Otoriterler Z kuşağını, geleceği şekillendirecek nesiller olarak tanımlıyor. Yapılan bir başka kamuoyu araştırması gösteriyor ki, adalet kavramı, demokratik eylemler, düşüncenin ve fikirlerin özgürce ifade edilmesi, sanatsal konular, doğa ile uyumluluk, Z kuşağı için büyük önem taşıyor. Araştırma sonucu bu konuları önemseyen Z kuşağı gençlerinin %76’ya yakın olduğunu belirtiyor. Bunun dışında, insan ve hayvan haklarının, cinsiyet ayrımlarının, Z kuşağı gençleri tarafından hassasiyet gösterdikleri konular arasında bulunduğu tespit ediliyor. Z kuşağı gençleri, hayata bakış açıları ve fikirleri ile eşitlik temelinde bir yaşamı savunuyor. Bireysel özgürlükleri ve toplumsal eşitliği ön plâna koyan gençler, geleceğin farklı bir yöne doğru değişmesine katkı sunuyor. Z kuşağı analizleri, dil, din ya da ırk gibi, cinsiyet ve mezhep gibi toplumsal konulara bu gruptaki gençlerin önem vermediğini, insanı daha temel zeminde tanımladığını ortaya koyuyor. Kendilerini olduğu gibi özgürce ifade eden ve çevrelerinden de aynı özgürlüğü bekleyen Z kuşağı gençleri, başka bir yaşamın mümkün olabileceğini çok net bir biçimde hepimize gösteriyor.
Z Kuşağı Özellikleri Nelerdir?
“Z kuşağı yaş aralığı” genel olarak, 1990 yılının sonundan, 2010 yılının başına kadar olan süreci ifade ediyor. Bu grupta yer alan gençler, bir başka deyişle “Milenyum çağı” kuşağı olarak gösteriliyor. Z kuşağı bireylerinin, kendilerine has belirgin özellikleri de bulunuyor. Z kuşağının ortak özellikleri ise aşağıda sıralanıyor;
- Z kuşağı bireyleri analitik düşünce yapısına sahip olurlar
- Gençler bilgi ve becerilerini daha çok bireysel yaşamlarında kullanmayı tercih ederler
- Ekip çalışmasına yatkın olmadıkları görülür
- Özgüvenleri, diğer kuşaklara göre daha yüksek olur
- Özgürlükler konusunda keskin çizgileri bulunur
- Kişisel alanlarına ve özgürlüklerine müdahale edilmesinden hoşlanmazlar
- Kendilerine inançları da yüksek olduğu için, “İmpossible is nothing” (Hiçbir Şey İmkansız Değildir) mottosu ile hareket ederler
- Toplumsal yönelimler ilgi odaklarında değildir, bireyselliği tercih ederler
- Kurallar, Z kuşağı gençleri için bağlayıcı etki göstermezler
- Ebeveynlerini örnek almak yerine, kendi yollarını çizmeyi seçerler
- Hırsları yoktur ve fedakarlık, özveri gibi kavramlar onlar için önemli değildir
- Bilgiye erişim hızı onlar için elzemdir
- Bu hız faktörü yaşamlarını da şekillendirici etmen de olur
- Farklı sosyo kültürel gruplar ile ilişki kurmayı severler
- Haksızlıklara karşı tepkilidirler ve haklarını arama konusunda başarılıdırlar
- Limitsiz bir hayal dünyasına sahip olurlar
- Çoklu görev (Multitasking) becerileri çok gelişmiştir
- İsteklerinin ve hayallerinin peşinden gitmeyi severler
- X ve Y kuşakları ile aralarında, çatışmalar ve fikir ayrılıkları bulunur
Z Kuşağı ve Dünya Görüşleri
Çevreleri tarafından apolitik “Siyasi tarafı olmayan” bireyler sanılsa da, Z kuşağı, siyasi konularda gelenekselleşmiş hiçbir şeyi değiştiremeyeceklerine inandıkları için mesafeli bir duruş sergiler. Z kuşağı gençleri hiçbir konuda ilgisiz olmuyor. Teknoloji kullanımlarının üst düzeyde olduğu düşünüldüğünde, gençlerin her alanda araştırma yaptığı ve bilgi sahibi olduğu görülüyor. Ancak gençler, bazı konularda sürece katılmaya istekli olmuyor. Yapılan araştırmalar, toplum tarafından anlaşıldıklarını düşünmeyen Z kuşağının, kendilerini zaman zaman dışlanmış ve yalnız hissettiklerini ortaya koyuyor. Gençlerdeki yalnızlık faktörünü sosyal medya ve dijital platformların yoğun kullanılmasına bağlayan ebeveynlere cevap ise yine araştırmacılardan geliyor. Dünya üzerinde yaşanan gerilim ve şiddet olayları, siyasi tartışmalar ve çekişmeler, teknoloji ile hızla yayılıyor. Z kuşağı bireyleri, tüm bunları fark edip, en çok etkilenen kuşak haline dönüşüyor. Yaşanan tüm tatsız haberler, Z kuşağının dünya görüşü üzerinde farklı izler bırakıyor. Gençleri değiştiremeyecekleri alanlarda teslimiyete yönlendiren ve bireyselleşme lerini tetikleyen bu durumlar, Z kuşağı için yeni bir dünya görüşü oluşturmayı zorunlu kılıyor. Eşitlik zemininde, hak arayışında, ayrım yapmaksızın insanları olduğu gibi kabul eden bu dünya görüşü, Z kuşağı içerisinde her geçen gün artıyor.
Z Kuşağının X ve Y Kuşağıyla Farkları Nelerdir?
Dünya genelinde genç nesil bireyler, X, Y ve Z kuşakları olarak gruplandırılır. 1965 ile 1979 yılları arasında doğan nesil, X kuşağı olarak tanımlanıyor. En yaşlısı 56, en genci ise 42 yaşında olan X kuşağı bireyleri, kurallara uyum sağlayan, aidiyet duyguları gelişmiş, otorite saygısına sahip, çalışkan bir nesil olarak gösteriliyor. Y kuşağı ise 1980 ve 1999 yılları arasında doğanlar olarak ifade ediliyor. Kuşaklar arasında yaşanan farklılıkların en somut görüldüğü nesil, Y kuşağı olarak belirtiliyor. Y kuşağı bireyleri özgürlüklerine düşkün, iş anlayışları farklı bireyler olarak karşımıza çıkıyor. Standart olarak belirlenmiş iş saatleri ve çalışma şekilleri, bu kuşak için cazip gelmiyor. İş koşullarından çok, işin kendisine odaklanan Y nesli, yaptıkları her ne olursa olsun, aralarında bir bağ kurma ihtiyacı hissediyor. “Z kuşağı kaç doğumlu” sorusuna da yanıt veren cevap, “1997 ile 2012 yılları arasında doğan nesil Z kuşağıdır” oluyor. En büyüğü bugün 24 yaşında olan Z kuşağı bireyleri, teknoloji ile en yakın temasta olan nesil olarak belirtiliyor. Sosyal faaliyetlerini ve işlerini internet üzerinden gerçekleştirmeye en yatkın ve alışkın nesil özelliği Z kuşağında görülüyor.
X, Y ve Z kuşakları arasındaki temel farklılıklar ise aşağıdaki şekilde sıralanıyor;
- X ve Y kuşaklarında daha baskın olarak görülen sorumluluk bilinci, Z kuşağında bireyselleşmiş haliyle ortaya çıkıyor
- Analitik düşünme ve hızlı karar verme kapasitesi Z kuşağında daha aktifken, X ve Y kuşakları daha geleneksel davranışlar sergiliyor
- Kişisel beceriler ve yetkinlikler Z kuşağında bireysel kullanımda yer alırken, X ve Y kuşaklarında, toplumsal fayda bilinci ile hareket edildiği görülüyor
- Teknoloji kullanımının ilerleyen yaşlarda olduğu görülen X ve Y kuşağına karşın, Z kuşağı neredeyse teknolojinin içerisinde doğuyor ve daha aktif kullanıyor
- Eğitim sistemine daha kolay adapte olan ve aktif yer alan X ve Y kuşağına rağmen, Z kuşağı eğitim sistemini çok fazla onaylamıyor ve güven duymuyor
- Toplumsal onayı merkezine alan X ve Y kuşağına karşın, Z kuşağı her koşulda kendini ifade özgürce etmekten çekinmiyor
